تأثیر عوامل اقتصادی و سیاسی بر جنبش بابیه(با تأکید بر وقایع نی ریز)

در تاریخ سیاسی - اجتماعی ایران معاصر، به ویژه پس از نفوذ دو قدرت بزرگ انگلستان و روسیه در ایران، وقایع و حوادث بسیاری رخ داده است که از عوامل و علل متعدد داخلی و خارجی ریشه گرفته و منشا تحولات گسترده و آثار وسیع بعدی بوده است. یکی از این وقایع، ظهور و پیدایش جنش بابیه به رهبری سید علی محمد باب است؛ جنبشی که به منظور دامن زدن به اختلافات مذهبی بخش هایی از مناطق مختلف کشور را در بر گرفت و طبق قرائن در مناطقی با استقبال بیشتر روبرو شد که دهقانان سهم بر در املاک اربابان تحت ستم بودند و یا سایر اقشار مردمی به طرق مختلف دیگر زیر فشارهای اجتماعی و سیاسی قرار داشتند. یکی از یاران سید علی محمد باب به نام سید یحیی کشفی به باب قول داده بود که در شهر یزد و نی ریز فارس دست به تبلیغ و مبارزه بزند؛ اتفاقی که سرانجام رخ داد و در نی ریز منجر به یک جنبش اجتماعی شد. در این جنبش تعداد قابل توجهی از کسبه و پیشه وران و دهقانان خرده پا که تحت فشار و ستم زین العابدین خان، حاکم نی ریز بودند، کشته شدند. با توجه به ملاحظات فوق، هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و بررسی عوامل اقتصادی و سیاسی خارجی و داخلی موثر در شکل گیری جنبش بابیه در مناطق مختلف ایران، به ویژه در شهر نی ریز فارس است. به منظور دستیابی به هدف مذکور، در این پایان نامه با بهره گیری از یک مدل و چهار چوب نظری، ابتدا ریشه های عقیدتی و فکری این جنبش و سپس نقش و تأثیر دول استعماری (عامل خارجی) بر جنبش مذکور تشریح و تحلیل شده و در نهایت چگونگی شکل گیری جنبش بابیه در نی ریز و سرانجام آن مورد ارزیابی قرار گرفته است. این تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی با رویکرد تاریخی و اسنادی است و داده های مناسب نیز از طریق کتابخانه ای و با استفاده از منابع متعدد جمع آوری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که جنبش باب حادثه ای بود که در بروز و گسترش آن دست های پیدا و پنهان، به ویژه بریتانیا و روسیه از یک سو و عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داخلی از سوی دیگر دخیل بودند.